رنگ‌آمیزی سودان بلک

رنگ‌آمیزی یکی از روش‌های پرکاربرد تشخیص در آزمایشگاه است که از آن در بخش‌های میکروبیولوژی (برای شناسایی میکروارگانیزم‌ها)، پاتولوژی (برای تشخیص آسیب‌ها و اختلالات بافتی)، ژنتیک (برای مشاهده کاریوتایپ یا نقشه کروموزومی) و … استفاده می‌شود. سودان بلک یکی از اعضای خانواده رنگ‌های سودان است، این رنگ‌ها چون با گروه اسیدی لیپیدها واکنش می‌دهند قادرند آن‌ها را رنگ‌آمیزی نمایند و به علت اینکه محلول در چربی هستند لیزوکروم نامیده می‌شوند، همچنین به علت کاربرد در صنایع منسوجات، پوشاک و پلاستیک دیازو نامیده می‌شوند، هریک از رنگ‌های این خانواده کاربرد بخصوصی دارد برای مثال سودان دو با رنگ آمیزی مواد غیرقطبی non-polar مانند موم،گریس، هیدروکربن‌ها و امولوسیون کریلیک در موارد صنعتی کاربرد دارد، سودان ۳، سودان ۴ و (Red oil O) روغن قرمز O و سودان بلک B از دیگر اعضای خانواده سودان هستند، نتایج رنگ پذیری لیپیدها پس از رنگ آمیزی با رنگ‌های خانواده سودان به رنگ مورد استفاده بستگی دارد برای مثال لیپیدها پس از رنگ آمیزی با Oil Red O به رنگ قرمز و پس از رنگ امیزی با سودان بلک آبی-سیاه ظاهر خواهند شد. سودان بلک B به علت کاربردهای متنوع و تشخیص وجود لیپیدها از پرکاربردترین اعضای خانواده سودان است.

سودان بلک B

سودان بلک B که ابتدا توسط L. Lisen معرفی شد یکی از اعضای خانواده سودان و محلول در چربی است. سودان بلک B قادر است طیف گسترده‌ای از لیپیدها مانند استرول‌ها، فسفولیپیدها و تری‌گلیسیریدهای خنثی را رنگ‌آمیزی نماید، بنابراین هر ساختار میکروبی (مانند دانه‌های چربی موجود در سیتوپلاسم برخی میکروارگانیسم‌ها) یا بافت غنی از لیپیدی (مانند مغز استخوان، خون تازه، بافت چربی سفید و قهوه‌ای، مغز و…) می‌تواند هدف رنگ‌آمیزی با سودان بلک B قرار گیرد، البته سودان بلک B اختصاصی لیپید نیست و می‌تواند سایر ساختارهای سلولی مانند کروموزوم‌ها، دستگاه گلژی و گرانول‌های لکوسیت‌ها را نیز رنگ آمیزی نماید.
طی پروسه رنگ آمیزی، رنگ سودان بلک به علت انحلال‌پذیری بالا در چربی از حلال خود در ترکیب رنگ جدا شده و به چربی‌های موجود در نمونه بیولوژیک می‌پیوندد و آن‌ها را به رنگ آبی- سیاه در می آورد.
سودان بلک B فلورسنت نیست، بنابراین به راحتی می¬توان در محیط‌های نورگیر استفاده نمود و نسبت به دما مقاوم است (thermostable)، بنابراین محدودیت کمی در استفاده دارد.
از ویژگی‌های فیزیکی سودان بلک B می‌توان به حداکثر جذب ۵۹۶-۶۰۵ نانومتر اشاره کرد، نقطه ذوب آن ۱۲۰-۱۲۴ است و از نظر ظاهری پودر قهوه‌ای مایل به سیاه است.

کاربردهای سودان بلک در پزشکی و تحقیقات

آنالیز قطره‌های چربی Lipid Droplet Analysis

کاربرد اولیه رنگ سودان بلک تشخیص قطره‌های چربی در نمونه‌های بیولوژیک است.

زیست‌شناسی سلولی Cell Biology

سودان بلک B به طور گسترده در تحقیقات بیولوژی سلولی برای مطالعه انتشار، فراوانی و دینامیک قطرات چربی مورد استفاده است.

زیست‌شناسی تکوینی Developmental Biology

از سودان بلک B برای مطالعه شکل گیری ذرات لیپیدی در ارگانیسم و بافت‌ها در طول زمان استفاده می‌شود.

مطالعات چاقی Obesity research

سودان بلک در تحقیقات چاقی برای مطالعه تجمع چربی‌ها در بافت چربی و سایر بافت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اختلالات متابولیکی Metabolic disorders

از رنگ سودان بلک B برای مطالعه انباشت لیپیدها در اختلالات متابولیکی مانند بیماری کبد چرب غیر الکلی (non-alcoholic fatty liver) و دیابت نوع دو ( type 2 diabetes) استفاده می شود.

پاتولوژی

از سودان بلک B در آسیب شناسی جهت تشخیص بیماری‌های مرتبط با چربی مانند بیماری نیمن پیک Niemann-Pick و lipid storage myopathies استفاده می‌شود.

سودان بلک چگونه به تشخیص بدخیمی‌های خونی کمک می‌کند؟

پیشتر گفتیم سودان بلک B قادر است طیف گسترده‌ای از چربی‌ها از جمله تری گلیسیریدهای خنثی، فسفولیپیدها و استرولها را رنگ آمیزی نماید، این مواد در گرانول‌های لکوسیتی از جمله گرانول‌های آزروفیلیک azurophilic granules، گرانول‌های ثانویه میلوسیتیک secondary granules و گرانول‌های لیزوزومی سلول‌های مونوسیتی وجود دارند. سودان بلک B قادر است لیپیدهای داخل سلولی که در رده سلولی میلوئیدی وجود دارند اما در رده لنفوئیدی نیستند یا پراکنده‌اند را رنگ آمیزی کند در نتیجه میلوبلاست‌ها SBB-positiveخواهند بود در حالیکه سلول‌های لنفوبلاست با آن رنگ نمی‌شوند، بنابراین از سودان بلک B می‌توان برای تشخیص لوسمی میلوئیدی حاد Acute Myeloid Leukemia (AML) از لوسمی لنفوئیدی حاد Acute lymphoblastic leukemia (ALL) استفاده کرد.
الگوی رنگ پذیری سلول‌های خونی پس از رنگ امیزی با سودان بلک B مشابه میلوپراکسیداز است یعنی گرانولوسیت‌ها و ائوزینوفیل را رنگ می‌کند اما سلولهای مونوسیتی را رنگ نخواهد کرد.
سودان بلک B از جمله رنگ¬های پرکاربرد در صنعت و هیستوپاتولوژی است که برای رنگ آمیزی طیف گسترده¬ای از لیپیدها استفاده می¬شود، کیت رنگ آمیزی سودان بلک سیب زیست فن جهت استفاده برای تشخیص انباشت چربی در بافت منجمد (frozen) و پارافینه بهینه شده و قابل سفارش است.